Tưởng Thị Thanh Vinh
Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương
Tóm tắt
Trong bối cảnh Việt Nam gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), vai trò của các hiệp hội doanh nghiệp ngành hàng ngày càng trở nên quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội và đối phó với thách thức hội nhập. Các hiệp hội này không chỉ là cầu nối giữa doanh nghiệp và Nhà nước mà còn là nhân tố chủ chốt trong việc cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ đào tạo, xúc tiến thương mại, và đại diện cho quyền lợi của các doanh nghiệp trong các tranh chấp quốc tế. Tuy nhiên, thực trạng hoạt động của các hiệp hội ngành hàng vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu như thép, dệt may, và thủy sản, do thiếu nguồn lực tài chính, năng lực chuyên môn, và sự hợp tác hiệu quả.
Bài viết này đánh giá thực trạng và thách thức của các hiệp hội ngành hàng trong thực thi CPTPP, các bài học kinh nghiệm từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Thái Lan. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất các giải pháp cụ thể để nâng cao vai trò và năng lực của các hiệp hội trong hỗ trợ doanh nghiệp hội nhập hiệu quả và xây dựng các chuỗi giá trị cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Từ khóa: bài học quốc tế, CPTPP, hiệp hội ngành hàng, hội nhập kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp, năng lực hiệp hội, Việt Nam.
I. Vai trò của Hiệp hội ngành hàng trong hỗ trợ doanh nghiệp
1.1. Một số vấn đề lý luận và quy định pháp luật về hiệp hội ngành hàng
Hiệp hội ngành hàng là tổ chức được thành lập dựa trên sự tự nguyện của các doanh nghiệp hoạt động trong cùng một lĩnh vực, nhằm mục tiêu hỗ trợ lẫn nhau trong sản xuất, kinh doanh, và bảo vệ quyền lợi chung. Theo từ điển kinh tế kinh doanh, hiệp hội ngành hàng là “sự tập hợp của các doanh nghiệp trong cùng một ngành, được lập ra để đại diện cho quyền lợi của hội viên trong đàm phán với các cơ quan chính phủ, các tổ chức liên kết ngành, và các đối tác khác.” Khác với các hiệp hội xã hội hoặc chính trị, hiệp hội ngành hàng tập trung chủ yếu vào hoạt động kinh tế và mục tiêu phát triển ngành nghề, không vì lợi nhuận cá nhân.
Ở Việt Nam, Nghị định số 88/2003/NĐ-CP của Chính phủ về tổ chức, hoạt động và quản lý hiệp hội đã nêu rõ hiệp hội là tổ chức tự nguyện của các công dân và tổ chức Việt Nam cùng ngành nghề, cùng sở thích, hoặc có mục tiêu chung. Các hiệp hội này hoạt động với mục đích hỗ trợ lẫn nhau, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của hội viên, và tham gia góp ý vào việc hoạch định chính sách. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, hiệp hội ngành hàng có vai trò lớn trong việc tạo liên kết nội bộ, cung cấp thông tin về các quy định thương mại quốc tế, và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu.
Theo khung pháp lý hiện hành, hiệp hội ngành hàng tại Việt Nam được thành lập dựa trên nguyên tắc tự quản, độc lập và phi lợi nhuận. Hoạt động của hiệp hội bao gồm các lĩnh vực như xúc tiến thương mại, bảo vệ quyền lợi của hội viên trong các tranh chấp thương mại, và tham gia vào quá trình xây dựng chính sách ngành. Nguồn tài chính của các hiệp hội thường đến từ sự đóng góp của các hội viên và các khoản hỗ trợ khác từ các tổ chức trong và ngoài nước. Điều này giúp các hiệp hội duy trì tính độc lập và tự chủ trong hoạt động, đồng thời đảm bảo sự công bằng, minh bạch trong việc phục vụ quyền lợi chung của các hội viên.
Như vậy, hiệp hội ngành hàng không chỉ đóng vai trò là tổ chức đại diện mà còn là cơ quan điều phối giúp nâng cao năng lực và sức cạnh tranh của các doanh nghiệp thành viên, tạo nên một nền tảng hỗ trợ quan trọng cho ngành nghề phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.
1.2. Vai trò của các hiệp hội ngành hàng
Hiệp hội ngành hàng là tổ chức đại diện quan trọng cho các doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực, đóng vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp với Nhà nước và là nơi phối hợp các hoạt động chung nhằm tối ưu hóa hiệu quả sản xuất và kinh doanh. Trong bối cảnh hội nhập, đặc biệt là sau khi CPTPP có hiệu lực, hiệp hội ngành hàng càng cần phát huy vai trò của mình trong nhiều lĩnh vực thiết yếu như cung cấp thông tin thị trường, đào tạo, xúc tiến thương mại, và đại diện cho quyền lợi của hội viên.
Thứ nhất, hiệp hội ngành hàng là cầu nối thông tin giữa doanh nghiệp và Nhà nước. Với vai trò này, các hiệp hội giúp doanh nghiệp cập nhật nhanh chóng các chính sách, quy định mới của Nhà nước, đồng thời phản hồi các kiến nghị của doanh nghiệp tới cơ quan quản lý. Trong thời gian qua, nhiều hiệp hội đã thực hiện tốt vai trò phản biện và đóng góp ý kiến cho các chính sách liên quan đến ngành, đặc biệt trong các lĩnh vực như thuế, quy định về xuất nhập khẩu, và các thủ tục hành chính. Điều này giúp các doanh nghiệp thích ứng nhanh chóng với thay đổi trong môi trường pháp lý và giảm thiểu rủi ro trong kinh doanh.
Thứ hai, hiệp hội ngành hàng đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức các chương trình đào tạo nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp hội viên. Các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị, marketing, quản lý chuỗi cung ứng, và các kiến thức về công nghệ mới trong sản xuất giúp doanh nghiệp hội viên nâng cao khả năng cạnh tranh. Ngoài ra, việc đào tạo về kỹ năng đàm phán thương mại, hiểu biết về các quy định quốc tế như CPTPP cũng được nhiều hiệp hội ngành hàng chú trọng. Đây là yếu tố quan trọng, đặc biệt khi các doanh nghiệp Việt Nam cần nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế để có thể thâm nhập sâu vào các thị trường lớn.
Thứ ba, hiệp hội hỗ trợ xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường. Đây là một trong những hoạt động cốt lõi của các hiệp hội ngành hàng. Các hiệp hội thường xuyên tổ chức và tham gia các hội chợ quốc tế, các hội thảo xúc tiến thương mại và kết nối doanh nghiệp với đối tác nước ngoài. Trong các ngành hàng như dệt may, thủy sản, và thép, hiệp hội đã đóng góp đáng kể vào việc giúp các doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu, đồng thời tăng cường hình ảnh và vị thế của sản phẩm Việt Nam trên trường quốc tế. Nhờ các hoạt động này, kim ngạch xuất khẩu của nhiều ngành đã có sự tăng trưởng đáng kể, tận dụng tốt các ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là CPTPP.
Thứ tư, hiệp hội ngành hàng là đại diện pháp lý bảo vệ quyền lợi hội viên. Khi các doanh nghiệp hội viên gặp phải những vấn đề pháp lý trong các tranh chấp thương mại quốc tế, hiệp hội có vai trò là người đại diện và hỗ trợ trong việc bảo vệ quyền lợi chính đáng của các hội viên. Đây là vai trò ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh thương mại toàn cầu có nhiều rủi ro và cạnh tranh gay gắt, nhất là khi Việt Nam hội nhập sâu vào các hiệp định thương mại tự do. Các vụ kiện liên quan đến chống bán phá giá và tranh chấp về sở hữu trí tuệ là những lĩnh vực mà các hiệp hội ngành hàng như Hiệp hội Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã thực hiện hiệu quả, giúp doanh nghiệp hội viên bảo vệ thành công quyền lợi của mình.
Tuy nhiên, các hiệp hội ngành hàng tại Việt Nam còn đối mặt với những hạn chế về năng lực và nguồn lực. Một số hiệp hội gặp khó khăn về tài chính do phụ thuộc vào sự đóng góp của hội viên, khiến cho các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp bị hạn chế. Ngoài ra, năng lực chuyên môn trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là trong việc đáp ứng các yêu cầu khắt khe của CPTPP, còn nhiều điểm yếu cần cải thiện. Hiện nay, các hiệp hội cũng cần nâng cao khả năng liên kết nội bộ và quốc tế để hỗ trợ hội viên toàn diện hơn trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng tăng.
Như vậy, để phát huy hiệu quả vai trò của mình, các hiệp hội ngành hàng cần chú trọng cải thiện năng lực quản lý, tăng cường các dịch vụ hỗ trợ và hợp tác chặt chẽ với các tổ chức quốc tế. Việc học hỏi từ các hiệp hội quốc tế cũng như cải tiến mô hình quản lý sẽ giúp các hiệp hội ngành hàng Việt Nam ngày càng phát triển vững mạnh, tạo nền tảng vững chắc để doanh nghiệp hội viên khai thác tốt các cơ hội từ CPTPP và các hiệp định thương mại khác.
II. Thực trạng vai trò hỗ trợ doanh nghiệp của hiệp hội ngành hàng trong bối cảnh thực thi Hiệp định CPTPP
2.1. Tổng quan về hoạt động của các hiệp hội ngành hàng Việt Nam
Hiệp hội ngành hàng Việt Nam hiện có mặt trong hầu hết các ngành kinh tế trọng điểm như thủy sản, dệt may, thép, nông sản, và chế biến gỗ. Các hiệp hội này đã thực hiện nhiều hoạt động như thúc đẩy xúc tiến thương mại, tư vấn về chính sách và pháp luật, cũng như tổ chức các chương trình đào tạo nhằm nâng cao năng lực của doanh nghiệp. Đặc biệt, các hiệp hội lớn như Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) và Hiệp hội Thép Việt Nam đã có những đóng góp tích cực trong việc hỗ trợ hội viên trong các vụ tranh chấp thương mại quốc tế và đàm phán các tiêu chuẩn kỹ thuật với các đối tác nước ngoài.
Mặc dù vậy, phần lớn các hiệp hội vẫn chỉ tập trung vào các hoạt động hỗ trợ cơ bản mà chưa phát triển được các dịch vụ chuyên sâu như cung cấp dữ liệu phân tích thị trường, tư vấn pháp lý, hoặc các dịch vụ hỗ trợ tài chính, vốn rất cần thiết trong bối cảnh CPTPP. Hơn nữa, tính kết nối giữa các hiệp hội còn thấp, dẫn đến tình trạng nhiều hiệp hội chỉ hoạt động trong phạm vi ngành hẹp mà chưa tận dụng được sức mạnh liên ngành để hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả hơn.
2.2. Đánh giá thực trạng của các ngành cụ thể
- Ngành Thủy sản: Ngành thủy sản là một trong những ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất và đã tận dụng tốt các lợi ích từ CPTPP. VASEP là hiệp hội ngành hàng thủy sản tiêu biểu, với nhiều hoạt động tích cực như hỗ trợ hội viên tiếp cận thông tin về chính sách thuế quan, điều kiện nhập khẩu của các thị trường CPTPP, và tư vấn về các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế. Tuy nhiên, VASEP cũng gặp khó khăn trong việc hỗ trợ đầy đủ cho các DNNVV, đặc biệt là những doanh nghiệp có năng lực tài chính và nhân lực hạn chế. Các doanh nghiệp này thường thiếu thông tin và kỹ năng cần thiết để đáp ứng các yêu cầu phức tạp từ CPTPP về truy xuất nguồn gốc và bảo vệ môi trường.
- Ngành Dệt may: Ngành dệt may cũng đã có những bước phát triển tích cực trong bối cảnh CPTPP với sự hỗ trợ từ Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS). Các hoạt động của VITAS bao gồm tổ chức hội thảo, tập huấn về quy định xuất xứ, và hỗ trợ doanh nghiệp hiểu rõ về các tiêu chuẩn môi trường và lao động quốc tế. Tuy nhiên, một vấn đề lớn của VITAS là hạn chế về nguồn tài chính, dẫn đến việc khó triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất và chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh. Đồng thời, các doanh nghiệp dệt may vừa và nhỏ vẫn gặp khó khăn khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu do chưa đạt các tiêu chuẩn kỹ thuật cần thiết.
- Ngành Thép: Hiệp hội Thép Việt Nam cũng đã đóng góp tích cực vào việc hỗ trợ doanh nghiệp ngành thép hội nhập vào CPTPP, chủ yếu là thông qua các hoạt động đại diện cho quyền lợi của ngành trong các vụ kiện chống bán phá giá. Tuy nhiên, ngành thép vẫn gặp nhiều thách thức về tiêu chuẩn kỹ thuật và khả năng cạnh tranh trên thị trường CPTPP. Mặc dù Hiệp hội Thép Việt Nam đã nỗ lực hỗ trợ hội viên nâng cao chất lượng sản phẩm, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa đáp ứng được các yêu cầu khắt khe về chất lượng và môi trường từ các thị trường CPTPP.
2.3. Thách thức chính trong việc thực thi CPTPP
- Thiếu nguồn lực tài chính và nhân sự: Nhiều hiệp hội vẫn phụ thuộc chủ yếu vào sự đóng góp của các hội viên, dẫn đến thiếu nguồn tài chính để triển khai các dịch vụ chuyên sâu và đầu tư vào các chương trình đào tạo hoặc nghiên cứu thị trường. Hơn nữa, đội ngũ nhân sự của nhiều hiệp hội chưa đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn, đặc biệt trong các lĩnh vực như tư vấn pháp lý, nghiên cứu thị trường và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận các công nghệ sản xuất hiện đại.
- Thiếu tính kết nối và liên kết quốc tế: Các hiệp hội ngành hàng tại Việt Nam vẫn chưa xây dựng được mạng lưới liên kết với các tổ chức quốc tế. Điều này hạn chế khả năng học hỏi kinh nghiệm và tiếp cận các nguồn tài trợ, hỗ trợ từ nước ngoài. Để giúp hội viên thích ứng nhanh chóng với các quy định quốc tế, các hiệp hội cần xây dựng các mối quan hệ đối tác quốc tế và tăng cường hợp tác với các hiệp hội ngành hàng tương tự ở các nước CPTPP.
- Khó khăn trong việc đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế: CPTPP yêu cầu các doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về xuất xứ, tiêu chuẩn lao động, và môi trường. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn gặp khó khăn trong việc đạt các tiêu chuẩn này. Mặc dù các hiệp hội đã cung cấp một số hỗ trợ, các dịch vụ đào tạo và tư vấn hiện có vẫn chưa đủ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp về việc nâng cao chất lượng sản phẩm và cải thiện quy trình sản xuất.
III. Giải pháp nâng cao vai trò của các hiệp hội doanh nghiệp ngành hàng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các cơ hội từ thực thi Hiệp định CPTPP
3.1. Tăng cường nguồn lực tài chính và tự chủ hoạt động. Một trong những yếu tố then chốt để các hiệp hội có thể hoạt động hiệu quả là phải có nguồn tài chính ổn định và tự chủ. Để đạt được điều này, các hiệp hội ngành hàng cần đa dạng hóa nguồn thu, không chỉ dựa vào đóng góp của hội viên mà còn tìm kiếm các khoản tài trợ từ các tổ chức quốc tế, chính phủ, hoặc các đối tác chiến lược. Các hiệp hội cũng có thể phát triển các dịch vụ tư vấn chuyên sâu, đào tạo, hoặc xúc tiến thương mại và thu phí từ các hoạt động này nhằm tăng cường nguồn thu và giảm bớt phụ thuộc tài chính vào đóng góp của hội viên.
3.2. Phát triển năng lực chuyên môn trong tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp. Để đáp ứng yêu cầu hội nhập và các tiêu chuẩn của CPTPP, các hiệp hội ngành hàng cần nâng cao năng lực chuyên môn trong các lĩnh vực như tư vấn pháp lý, nghiên cứu thị trường, và hỗ trợ công nghệ. Hiệp hội nên xây dựng đội ngũ chuyên gia có chuyên môn sâu về các quy định thương mại quốc tế, các tiêu chuẩn chất lượng và kỹ thuật, cũng như các yêu cầu về môi trường và lao động. Ngoài ra, việc hợp tác với các trường đại học và viện nghiên cứu để tổ chức các chương trình đào tạo và hội thảo chuyên đề sẽ giúp các hiệp hội cung cấp thông tin cập nhật và hữu ích cho doanh nghiệp hội viên.
3.3. Xây dựng mạng lưới liên kết quốc tế và học hỏi từ các mô hình tiên tiến. Các hiệp hội ngành hàng Việt Nam cần mở rộng quan hệ hợp tác với các hiệp hội tương tự ở các nước khác trong CPTPP. Việc tham gia các tổ chức hiệp hội quốc tế không chỉ giúp Việt Nam tiếp cận với các nguồn tài trợ và thông tin mới mà còn giúp hiệp hội học hỏi được các mô hình tổ chức và phương thức hoạt động tiên tiến. Các hiệp hội quốc tế cũng là nguồn tài nguyên quý giá trong việc hỗ trợ doanh nghiệp hội viên vượt qua các rào cản thương mại, nhất là khi xuất khẩu vào các thị trường yêu cầu khắt khe như Nhật Bản, Canada, và Australia.
3.4. Đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại và kết nối doanh nghiệp. Để giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa các cơ hội từ CPTPP, các hiệp hội cần đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại và kết nối doanh nghiệp. Điều này bao gồm tổ chức các chương trình hội chợ quốc tế, các sự kiện gặp gỡ thương mại, và các chương trình giới thiệu sản phẩm Việt Nam tại các thị trường trọng điểm của CPTPP. Các hiệp hội có thể hợp tác với các cơ quan nhà nước và tổ chức thương mại quốc tế để giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường mục tiêu một cách dễ dàng hơn và hiệu quả hơn. Các chương trình đào tạo về marketing quốc tế, xây dựng thương hiệu và tiếp cận khách hàng quốc tế cũng là những hoạt động thiết thực giúp doanh nghiệp hội viên nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
3.5. Tăng cường vai trò của hiệp hội trong việc đại diện cho quyền lợi của doanh nghiệp. Hiệp hội ngành hàng có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp hội viên, đặc biệt là trong các tranh chấp thương mại quốc tế hoặc các vụ kiện chống bán phá giá. Để thực hiện vai trò này, các hiệp hội cần xây dựng năng lực đàm phán và phản biện, cũng như tạo mối liên kết chặt chẽ với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc đại diện cho hội viên trong các tranh chấp thương mại quốc tế không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp mà còn nâng cao uy tín và vai trò của hiệp hội trong ngành và trên trường quốc tế.
3.6. Khuyến khích các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia hiệp hội và hỗ trợ phát triển chuỗi cung ứng. Để tăng cường hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp trong CPTPP, các hiệp hội ngành hàng nên đặc biệt chú trọng đến các DNNVV. Các hiệp hội có thể triển khai các chương trình tư vấn và hỗ trợ tài chính nhằm giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa cải thiện năng lực sản xuất và đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật. Việc thúc đẩy các SMEs tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và tăng cường liên kết với các tập đoàn lớn cũng là cách để nâng cao hiệu quả và quy mô hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam, giúp họ đứng vững hơn trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.
3.7. Đẩy mạnh các hoạt động truyền thông và nâng cao nhận thức về CPTPP. Hiểu rõ các quy định của CPTPP là bước đầu quan trọng để doanh nghiệp tận dụng tối đa các cơ hội từ hiệp định này. Các hiệp hội ngành hàng có thể tổ chức các chương trình truyền thông, hội thảo, và các hoạt động nâng cao nhận thức để giúp doanh nghiệp hội viên hiểu rõ hơn về các cam kết của CPTPP và các lợi ích cụ thể mà họ có thể đạt được. Ngoài ra, các tài liệu, cẩm nang hướng dẫn, và bản tin chuyên đề cũng có thể được phát hành để cung cấp thông tin chi tiết về các quy định, tiêu chuẩn, và điều kiện tiếp cận thị trường trong CPTPP.
IV. Kết luận
Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng với nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là việc thực thi Hiệp định CPTPP, vai trò của các hiệp hội ngành hàng tại Việt Nam đã trở nên vô cùng quan trọng. Các hiệp hội không chỉ là cầu nối giữa doanh nghiệp và Nhà nước mà còn là lực lượng chủ chốt trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội từ CPTPP, nâng cao năng lực cạnh tranh và bảo vệ quyền lợi của các hội viên trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để thực sự phát huy vai trò này, các hiệp hội cần khắc phục những hạn chế về tài chính, nhân lực và năng lực chuyên môn.
Bằng cách học hỏi kinh nghiệm từ các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, và Thái Lan, Việt Nam có thể phát triển các giải pháp chiến lược nhằm tăng cường vai trò của các hiệp hội ngành hàng, từ việc tự chủ tài chính đến xây dựng liên kết quốc tế, phát triển năng lực chuyên môn, và thúc đẩy các hoạt động xúc tiến thương mại. Đồng thời, cần tăng cường vai trò của hiệp hội trong việc đại diện cho quyền lợi doanh nghiệp và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tài liệu tham khảo
1. Trần Văn Ngợi (2017). Bàn về một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hiệp hội doanh nghiệp ở nước ta hiện nay.
2. Nguyễn Xuân Sơn (2021). Triết lý về hiệp hội ngành hàng và giải pháp nâng cao năng lực hoạt động của các hiệp hội ngành hàng ở Việt Nam.
3. Bộ Công Thương (2021). Nghe 11 hiệp hội ngành hàng "hiến kế" giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất công nghiệp.
4. Thư viện Pháp luật (2022). Nhiệm vụ nâng cao vai trò của Hiệp hội ngành hàng của các Bộ trong Chương trình hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 như thế nào?
5. Lê Thị Diễm Quỳnh (2022). Nâng cao vai trò của Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp hạt nhân, thúc đẩy hình thành các chuỗi giá trị xuất khẩu quy mô lớn.
6. Thùy Dương - Hà Duyên - Thanh Minh (2024). Năm 2024: Hiệp hội ngành hàng đề xuất, kiến nghị gì để tăng tốc sản xuất, kinh doanh?