Ngày 11/3/2025, Ủy ban về Cam kết Cụ thể (Committee on Specific Commitments - CSC) của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã tổ chức cuộc họp chính thức dưới sự chủ trì của bà Maruša Baus (Slovenia) - Chủ tịch Ủy ban về Cam kết Cụ thể. Một trong những nội dung trọng tâm của cuộc họp là thảo luận về các vấn đề phân loại dịch vụ môi trường và đề xuất tổ chức phiên họp chia sẻ kinh nghiệm do Canada đưa ra.
Cuộc họp đã ghi nhận sự trình bày của Costa Rica, Iceland, New Zealand và Thụy Sĩ về Thỏa thuận Thương mại và Phát triển Bền vững vì Biến đổi Khí hậu (ACCTS). Đại diện Costa Rica giới thiệu tổng quan về ACCTS, nhấn mạnh vai trò của thỏa thuận trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế nhằm đối phó với biến đổi khí hậu thông qua cam kết trong các lĩnh vực như: gỡ bỏ thuế quan đối với hàng hóa môi trường, cam kết dịch vụ môi trường, loại bỏ trợ cấp nhiên liệu hóa thạch và hướng dẫn ghi nhãn sinh thái tự nguyện.
Đại diện Thụy Sĩ nhấn mạnh ACCTS đóng góp ba điểm chính cho việc phân loại dịch vụ môi trường: (i) định nghĩa mới về dịch vụ môi trường và dịch vụ liên quan môi trường; (ii) danh mục mục đích môi trường dựa trên Hệ thống Tài khoản Kinh tế Môi trường của Liên Hợp Quốc; (iii) danh sách gợi ý dịch vụ môi trường và liên quan môi trường kèm mã CPC và lý do đưa vào. (Mã CPC là viết tắt của Central Product Classification còn gọi là Phân loại sản phẩm trung tâm, được phát triển bởi Ủy ban Thống kê Liên hợp quốc. Mã CPC được coi như một tiêu chuẩn quốc tế, được sử dụng rộng rãi trong thương mại quốc tế, thống kê kinh tế và các lĩnh vực khác). Các quốc gia tham gia ACCTS sử dụng phương pháp danh sách tích cực tương tự GATS, đảm bảo tính minh bạch và linh hoạt trong cam kết.
Nhiều thành viên, như New Zealand, Canada, Nam Phi, Liên minh châu Âu, Australia, Pakistan, Đài Loan, Malaysia, Vương quốc Anh, Hồng Kông (Trung Quốc), Trung Quốc, Philippines, Singapore, Brazil, Chad và Thái Lan đã đánh giá cao sáng kiến này. Các đại biểu cho rằng ACCTS không chỉ xây dựng định nghĩa hiện đại hơn về dịch vụ môi trường mà còn đưa ra phương pháp tiếp cận linh hoạt, phù hợp với thực tiễn thương mại và thách thức môi trường ngày nay. Đồng thời, nhiều ý kiến kêu gọi mở rộng trao đổi kinh nghiệm dựa trên ACCTS, APEC và các sáng kiến khác.
Một số thành viên như Pakistan và Trung Quốc nêu ra các băn khoăn về việc làm sao đảm bảo nguyên tắc đối xử đặc biệt và khác biệt với các nước đang phát triển, cũng như tính bổ sung - không chồng chéo - giữa công việc tại CSC và các ủy ban WTO khác như Ủy ban Thương mại dịch vụ (CTS) và Ủy ban về Thương mại và môi trường (CTE).
Tiếp nối thảo luận, Chủ tịch chuyển sang đề xuất của Canada về tổ chức một phiên chia sẻ kinh nghiệm về phân loại dịch vụ môi trường, căn cứ tài liệu S/CSC/W/77. Sau nhiều cuộc tham vấn không chính thức trước đó, đã có sự đồng thuận rộng rãi về tầm quan trọng của việc tổ chức phiên thảo luận kỹ thuật, tập trung vào phân loại dịch vụ môi trường, phù hợp với yêu cầu trong Tuyên bố Bộ trưởng Abu Dhabi.
Canada đề xuất phiên thảo luận không chính thức, tập trung vào các chủ đề như: cập nhật phân loại dịch vụ môi trường theo CPC Phiên bản 3, so sánh với W/120, kinh nghiệm từ các FTA gần đây như ACCTS, APEC Model Schedule và vai trò của dịch vụ môi trường trong thúc đẩy mục tiêu phát triển bền vững.
Đa số các thành viên, bao gồm Australia, Chile, Thụy Sĩ, Costa Rica, Nhật Bản, Trung Quốc, Anh, Singapore, Đài Loan, New Zealand, EU, Philippines, Na Uy... ủng hộ đề xuất này. Các ý kiến đều nhấn mạnh phiên thảo luận sẽ mang tính chất trao đổi thông tin, tự nguyện tham gia, không ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán chính thức hay trùng lặp với nội dung thảo luận về chuyển đổi xanh đang tiến hành tại Ủy ban Thương mại Dịch vụ (CTS).
Tuy nhiên, Pakistan, Ấn Độ và một số thành viên đề nghị cần làm rõ nội dung phiên thảo luận để tránh trùng lặp và đảm bảo đúng phạm vi của Ủy ban CSC. Chủ tịch lưu ý rằng sẽ tiếp tục tổ chức họp và trao đổi nội bộ để đạt đồng thuận về nội dung chương trình trước khi triển khai vào cụm họp tháng 6.
Phiên họp ngày 11/3/2025 cho thấy sự đồng thuận cao trong Ủy ban CSC về việc cần thiết cập nhật cách tiếp cận phân loại dịch vụ môi trường, phù hợp với bối cảnh toàn cầu về phát triển bền vững. Sáng kiến ACCTS được đánh giá là một nỗ lực tiên phong, cung cấp cơ sở tham khảo quan trọng cho WTO và các thành viên. Đề xuất tổ chức phiên chia sẻ kinh nghiệm của Canada cũng nhận được sự ủng hộ rộng rãi, mở ra cơ hội quan trọng để thúc đẩy hiểu biết chung và đồng bộ hóa cách tiếp cận phân loại dịch vụ môi trường trong thương mại quốc tế.
ThS. Đỗ Tuấn Hải
Phòng Tham vấn hội nhập - VIOIT