Ngày 10 tháng 4 năm 2025, tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã diễn ra Hội thảo khoa học quốc gia thường niên với chủ đề “Kinh tế Việt Nam năm 2024 và triển vọng năm 2025: Thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế trong bối cảnh mới”. Hội thảo quy tụ hơn 300 đại biểu là các chuyên gia, nhà nghiên cứu, đại diện bộ, ngành, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế. Đại diện Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương - Bộ Công Thương có ông Ngô Đức Thanh và Tiến sĩ Trịnh Quốc Vinh, Phòng Nghiên cứu Năng lượng tham dự hội thảo.
Mở đầu chương trình, GS.TS. Tô Trung Thành, Hiệu trưởng nhà trường trình bày Báo cáo Tổng quan kinh tế Việt Nam năm 2024. Theo đó, tăng trưởng GDP năm 2024 đạt 5,12%, tuy có sự phục hồi so với năm 2023 nhưng nền tảng vẫn còn chưa bền vững, đặc biệt khi tăng trưởng chủ yếu đến từ khu vực dịch vụ. GDP bình quân đầu người đạt gần 4.700 USD, tuy nhiên năng suất lao động vẫn ở mức thấp so với các nước trong khu vực (chỉ bằng 20% năng suất của Hàn Quốc). Cán cân thương mại năm 2024 tiếp tục ghi nhận xuất siêu gần 30 tỷ USD, tuy nhiên khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm gần như toàn bộ giá trị xuất siêu, trong khi khu vực kinh tế trong nước tiếp tục nhập siêu trên 20 tỷ USD.
Đặc biệt, báo cáo nhấn mạnh những yếu kém của mô hình tăng trưởng hiện tại - thiếu tính bền vững về môi trường và chưa phát huy được vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng chỉ đạt 38% năm 2024, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình giai đoạn 2016-2020 là 45%. Báo cáo khuyến nghị đẩy mạnh cải cách thể chế kinh tế nhằm nâng cao hiệu quả phân bổ nguồn lực, tạo thuận lợi cho khu vực tư nhân phát triển, tăng cường liên kết vùng và hội nhập kinh tế quốc tế theo hướng bền vững.
TS. Vũ Thành Tự Anh -Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright trình bày tham luận với tiêu đề “Từ ‘Tại sao các quốc gia thất bại’ đến ‘Hành lang hẹp’: Thể chế, cải cách và con đường đi đến thịnh vượng của Việt Nam”. Dựa trên lý thuyết của Daron Acemoglu và James A. Robinson, bài thuyết trình cho rằng Việt Nam cần bước vào “hành lang hẹp” - trạng thái cân bằng giữa một nhà nước đủ mạnh và xã hội đủ năng lực phản biện để thúc đẩy thịnh vượng và tự do bền vững. Dẫn chứng từ Hàn Quốc và Đài Loan cho thấy cải cách thể chế đóng vai trò trung tâm trong quá trình công nghiệp hóa và chuyển đổi nền kinh tế thành công.
GS.TS. Ngô Thắng Lợi - Đại học Kinh tế Quốc dân trình bày chuyên đề “Thể chế cho sự phát triển khu vực kinh tế tư nhân”. Theo thống kê được trình bày tại hội thảo, số doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam đã tăng lên hơn 900.000 vào năm 2022, trong khi số hộ kinh doanh đạt khoảng 5,2 triệu. Tuy nhiên, GS. Lợi cho rằng khu vực này vẫn đối mặt với nhiều rào cản thể chế như chi phí tuân thủ pháp luật, thiếu minh bạch trong thi hành chính sách và hạn chế trong tiếp cận đất đai, vốn, thị trường. Ông kiến nghị cần sửa đổi Luật Doanh nghiệp và tăng cường thực thi các cam kết cải thiện môi trường kinh doanh một cách thực chất, chứ không chỉ dừng lại ở cải cách trên văn bản.
Hội thảo đã cung cấp cái nhìn toàn diện về bức tranh kinh tế Việt Nam năm 2024, những triển vọng và thách thức của năm 2025, đồng thời nhấn mạnh vai trò trung tâm của cải cách thể chế trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Với sự tham gia tích cực từ các cơ quan quản lý và nghiên cứu chính sách của Bộ Công Thương, hội thảo là diễn đàn quan trọng thúc đẩy kết nối giữa nghiên cứu hàn lâm và hoạch định chính sách thực tiễn của các Bộ, Ban ngành Trung ương và địa phương.
Quang cảnh Hội thảo khoa học quốc gia Kinh tế Việt Nam năm 2024 và triển vọng năm 2025.
Quý đại biểu quan tâm có thể tải Tài liệu và chương trình hội thảo theo liên kết:
https://drive.google.com/drive/folders/1P7oM2co76jY2cU9ObimslTBJ1RyxhsSF
TS. Trịnh Quốc Vinh
Phòng Nghiên cứu Năng lượng, VIOIT