Sáng ngày 23 tháng 10 năm 2025 tại Hà Nội, Văn phòng Dịch vụ Dự án Liên Hợp Quốc (UNOPS) thông qua Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Đông Nam Á (ETP) phối hợp với Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) tổ chức Hội thảo “Chính sách ưu tiên phát triển hạ tầng năng lượng bền vững”. Sự kiện thu hút sự tham dự của đại diện các bộ, ngành trung ương, tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, chuyên gia và doanh nghiệp, thảo luận về các chính sách và giải pháp tài chính thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng và tăng trưởng xanh của Việt Nam.
Phát biểu khai mạc, ông Lê Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, Bộ Tài chính luôn xác định chuyển đổi xanh và phát triển bền vững là định hướng chiến lược trong hoạch định chính sách và tổ chức thực thi. Bộ coi trọng hợp tác quốc tế như một chìa khóa mở rộng nguồn lực, chia sẻ kinh nghiệm và thúc đẩy các sáng kiến mới trong quá trình chuyển dịch năng lượng. Ông khẳng định, “sự đồng hành của UNOPS và các đối tác phát triển có ý nghĩa hết sức quan trọng; chúng ta đang cùng nhau xây dựng nền tảng hợp tác bền chặt không chỉ trong lĩnh vực tài chính khí hậu mà còn trong quản trị năng lượng, cải cách chính sách và phát triển công bằng - hướng tới nền kinh tế xanh, hùng cường và thịnh vượng”.
Đại diện cho UNOPS, TS. Nguyễn Ngọc Thủy - Đại diện Văn phòng Dịch vụ Dự án Liên Hợp Quốc (UNOPS), Chương trình Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Đông Nam Á (ETP) cho biết, hội thảo nằm trong khuôn khổ chương trình hợp tác đã triển khai hơn một năm giữa ETP/UNOPS và Bộ Tài chính. Chương trình tập trung nghiên cứu, đề xuất các khuyến nghị liên quan đến cơ chế ưu tiên và ưu đãi cho phát triển năng lượng bền vững, với sự hỗ trợ và tham vấn của các bộ, ban, ngành Việt Nam, cùng sự tham gia của các tổ chức quốc tế và chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng - tài chính.
Theo TS. Nguyễn Ngọc Thủy, đầu tư toàn cầu vào năng lượng năm 2025 có thể đạt 3,3 nghìn tỷ USD, trong đó 2,2 nghìn tỷ USD tập trung vào năng lượng sạch, đặc biệt là năng lượng tái tạo, lưu trữ và hạ tầng lưới điện. Tuy nhiên, phần lớn các dòng vốn này tập trung tại các nền kinh tế phát triển như Trung Quốc và Liên minh châu Âu, trong khi các quốc gia đang phát triển như Việt Nam vẫn gặp khó khăn trong huy động vốn. Do đó, ưu tiên hàng đầu là thiết kế cơ chế tài chính xanh và các công cụ giảm thiểu rủi ro, giảm chi phí đầu tư ban đầu cho các dự án năng lượng sạch.
Tại hội thảo, ông Nguyễn Mạnh Sơn - Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) trình bày về chính sách kinh tế vĩ mô và tài chính phục vụ quá trình chuyển dịch năng lượng, nhấn mạnh nền kinh tế Việt Nam đang tái cơ cấu mạnh mẽ theo hướng tăng trưởng xanh và bền vững. Ngành công nghiệp năng lượng tăng trưởng ổn định, tỷ trọng năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời, sinh khối) tăng từ 4,9% năm 2020 lên 15% năm 2025, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong chuyển dịch sang nguồn năng lượng xanh. Ông cho rằng, để bảo đảm tiến độ và hiệu quả chuyển đổi, Việt Nam cần ưu tiên cơ chế tài chính linh hoạt, lồng ghép mục tiêu phát thải thấp vào chính sách tài khóa và đầu tư, đa dạng hóa nguồn vốn xanh, đồng thời chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ nền kinh tế các-bon thấp.
Ông Nguyễn Anh Tuấn - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Năng lượng Việt Nam đánh giá, trong thời gian qua, Chính phủ và các bộ, ngành đã tích cực triển khai các chủ trương của Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Hàng loạt văn bản quan trọng đã được ban hành như Luật Điện lực (sửa đổi), Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia, Quy hoạch điện VIII (2023) và bản điều chỉnh (2025), cùng các nghị định, thông tư hướng dẫn về phát triển năng lượng tái tạo và trần giá điện. Nhờ đó, hạ tầng năng lượng được nâng cấp, nhiều phân ngành ứng dụng công nghệ số, tiến tới vận hành thông minh và tiết kiệm năng lượng hơn. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra các thách thức về thể chế, hạ tầng, nhân lực và vốn đầu tư, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước và doanh nghiệp để bảo đảm mục tiêu giảm phát thải ròng đúng tiến độ.
Ở góc độ học thuật, GS.TS. Nguyễn Văn Phú - Đại diện nhóm tư vấn EconomiX, Trường Đại học Paris Nanterre (Pháp) cho rằng, để vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vừa giảm phát thải CO₂, Việt Nam cần kết hợp chính sách điện (về công suất lắp đặt và giá điện) với các giải pháp đổi mới sáng tạo, phát triển khu vực tư nhân và nâng cao năng suất lao động. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của minh bạch hóa dữ liệu, giám sát quy hoạch và đào tạo nhân lực phục vụ quá trình chuyển đổi công bằng, đồng thời khuyến nghị sớm triển khai Quy hoạch điện VIII điều chỉnh - “một nhiệm vụ không thể trì hoãn” nếu Việt Nam muốn đạt mục tiêu Net Zero.
Đại diện cộng đồng doanh nghiệp, ông John Rockhold - Trưởng Nhóm Công tác Điện và Năng lượng (PEWG), Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) nhận định Việt Nam đang bước vào giai đoạn mới của quá trình chuyển dịch năng lượng - từ xây dựng chính sách sang thực thi. Ông cho rằng Nghị quyết 70 về an ninh năng lượng và Nghị quyết 57 về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang tạo nền tảng cho nền kinh tế xanh, thông minh và cạnh tranh hơn. PEWG đề xuất cần “mở khóa” cơ chế đầu tư tư nhân vào hạ tầng điện và năng lượng, phát triển hệ thống điện sạch, linh hoạt, bảo đảm cung cấp điện liên tục 24/7 cho sản xuất công nghiệp và kinh tế số.
Ở góc nhìn quốc tế, ông Nguyễn Anh Dũng - Chuyên gia chuyển dịch năng lượng, Quỹ Châu Á (The Asia Foundation) trình bày kinh nghiệm của các nước như Đức, Nhật Bản, Pháp, Tây Ban Nha và Anh trong việc điều hướng dòng vốn đầu tư vào năng lượng điện. Ông cho rằng dù lựa chọn phương thức định giá nào, việc quản lý và điều tiết hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư, ngân hàng và người tiêu dùng là yếu tố cốt lõi để bảo đảm thị trường vận hành ổn định và bền vững.
Các ý kiến tại hội thảo thống nhất nhận định, chuyển dịch năng lượng không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà là quá trình kinh tế - xã hội toàn diện, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng quốc tế. Việc hoàn thiện khung chính sách tài chính bền vững, thu hút nguồn vốn tư nhân, đồng thời bảo đảm công bằng và bao trùm sẽ giúp Việt Nam tiến nhanh hơn trên con đường phát triển xanh và bền vững.
Thông qua sự kiện này, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (VIOIT) - Bộ Công Thương ghi nhận nhiều luận cứ khoa học, kinh nghiệm thực tiễn và khuyến nghị chính sách quan trọng, phục vụ công tác nghiên cứu, tham mưu xây dựng chiến lược phát triển năng lượng bền vững và chuyển đổi xanh trong giai đoạn tới./.
TS. Trịnh Quốc Vinh
Phòng Nghiên cứu Năng lượng - VIOIT
Một số hình ảnh tại hội thảo:
